ترتیب صحیح مراحل روتین مراقبت از پوست میتواند برای بسیاری از افراد گیج‌کننده باشد. در واقع به طورکلی خود مفهوم مراقبت از پوست تا حدی گیج‌کننده است. به عنوان مثال اگر از افراد مختلف بپرسید که برای مراقبت از پوست باید از چه محصولی استفاده کنید، پاسخ‌های کاملاً متفاوتی دریافت خواهید کرد و جالب اینکه اکثر آن‌ها اشتباه است! اینکه شما از چه محصولی و به چه نحوی استفاده میکنید، بسیار اهمیت دارد. عدم توجه به ترتیب مصرف محصولات مراقبت از پوست یا انتخاب محصولاتی با فرمولاسیون نامتناسب با نوع پوست نه تنها میتواند اثربخشی آن‌ها را کاملاً از بین ببرد بلکه در مواردی میتواند به شدت به پوست شما آسیب برساند.
ترتیب مراحل روتین مراقبت از پوست
جدول زیر مراحل روتین مراقبت پوست را به طور کلی و به تفکیک روز و شب نشان می‌دهد. در ادامه با روش صحیح انجام هر مرحله و محصولات مناسب برای هریک آشنا خواهیم شد.
چگونه یک روتین مراقبت از پوست را شروع کنیم؟
شما لزوماً همیشه به یک روتین هشت مرحله‌ای برای مراقبت از پوستتان نیاز ندارید. پوست صورت اغلب افراد با استفاده از محصولات کمتر، نتایج بهتری نشان می‌دهد. بنابراین اگر در این مسیر تازه‌کار هستید، زیاد به خودتان سخت نگیرید و مراحل روتین مراقبت پوستی را به این ترتیب برای خودتان ساده‌تر کنید: پاک‌کننده، مرطوب‌کننده، ضد آفتاب. همین!
در اصل، روتین مراقبت از پوست نرمال شامل همین سه مرحله است. مگر اینکه نیاز باشد یک مشکل پوستی مانند چربی زیاد، خشکی، لک یا آکنه برطرف شود.
اگر پوست خشکی دارید و به دنبال روتین مراقبت از پوست خشک هستید، در این صورت بهتر است برای لطافت بیشتر پوست، از یک روغن صورت یا سرم آبرسان نیز در کنار سه محصول اشاره‌شده استفاده کنید.
و اگر دائماً با جوش های پوستی سر و کار دارید، به روتین مراقبت پوست خود یک رتینوئید یا تونر ضد آکنه اضافه کنید. مراحل را ساده‌‌سازی کرده و آهسته و پیوسته ادامه دهید. به این ترتیب در گذر زمان شاهد نتایج خیره‌کننده آن خواهید بود.
حالا بیایید یاد بگیریم که باید در هر مرحله از روتین مراقبت از پوست خود چه کاری انجام دهیم.
مرحله اول: پاک کننده
همیشه قبل از استفاده از محصولات مراقبت از پوست ، ابتدا آرایش خود را پاک کرده و صورت خود را بشویید. برای اینکه ترکیبات به درستی جذب شوند، پوست شما باید تمیز و کاملاً عاری از هرگونه چربی و آلودگی باشد.
اگر می‌خواهید مراحل روتین پوستی را به درستی انجام دهید، بهتر است برای پاک کردن صورت از یک روغن پاک کننده صورت استفاده کنید که بدون از بین بردن چربی طبیعی پوست، تمام آرایش صورت را پاک کند. سپس پاکسازی را با یک پاک کننده فومی یا کرمی ملایم ادامه دهید (مخصوصاً اگر پوست مستعد آکنه دارید). سپس صورت خود را بشویید.
در مجموعه‌ی پاک‌کننده‌های صورت، میسلار واتر نیز در صورتی که به طور علمی فرموله شده باشد، محصول مناسبی برای پاکسازی منافذ پوست از آلودگی‌ها و تنظیم pH پوست است.
از این که این مرحله از دو گام تشکیل شده است، شکایت نکنید زیرا این مرحله یکی از ضروری‌ترین مراحل روتین پوستی است. بدون انجام درست این مرحله، سایر مراحل روتین مراقبت پوست نتایج قابل انتظار را نخواهند داشت.
البته اهمیت مرحله شستشو و پاکسازی پوست تنها به دلیل نیاز به پاک کردن آرایش نیست. این مرحله در روتین مراقبت از پوست آقایان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
مرحله دوم: تونر
در گذشته، تونرها مایعات حاوی الکل بودند که صورت را شدیداً تحریک کرده و باعث سوزش می‌شدند اما تونر های امروزی غنی از ترکیبات ملایم و آبرسان برای ترمیم پوست خشک و همچنین لایه‌بردارهای شیمیایی برای درمان آکنه هستند. قرار نیست تونر محصولی باشد که پس از مصرف بر روی پوست، احساس سنگینی ایجاد کند. این محصولات در اصل صورت شما را برای جذب بهتر سایر محصولات مراقبتی آماده می‌کنند.
چگونه بهترین تونر متناسب با نوع پوست خود را پیدا کنیم؟
به دنبال یک تونر حاوی ویتامین C و ترکیبات طبیعی همراه با بتا هیدروکسی اسیدها مانند اسید سالیسیلیک یا آلفا هیدروکسی اسیدها مانند اسید گلیکولیک یا اسید لاکتیک باشید. این ترکیبات به مرور زمان باعث برطرف شدن انسداد منافذ پوست، جلوگیری از بروز آکنه و رفع جوش‌های سرسیاه میشوند.
اگر پوست خشکی دارید، تونرهای حاوی آلفا هیدروکسی اسیدها را امتحان کنید و اگر پوست چربی دارید، تونرهای حاوی بتا هیدروکسی اسیدها گزینه ایده‌آلی برای پوست شما هستند.
تونر آبرسان برای انواع پوست
شما میتوانید از یک تونر آبرسان استفاده کنید که به سلول‌های پوست کمک می‌کند تا آب ازدست‌رفته به هنگام شستشو و خشک کردن پوست را جایگزین کند. بعد از پاکسازی پوست، هر صبح، هر شب یا روزانه در دو نوبت روی پوست تمیز و خشک خود تونر بزنید. توجه داشته باشید که مفهومی به نام رطوبت‌رسانی بیش از حد برای هیچ نوع پوستی وجود ندارد. اصولاً رطوبت، صورت شما را باطراوت می‌کند. پس برای حفظ طراوت و شادابی صورت خود تونر را فراموش نکنید!
چگونه از تونر استفاده کنیم؟
پس از تمیز کردن صورت تونر را یک شب در میان (یا یک روز در میان اگر قصد دارید شب از رتینول استفاده کنید) بر روی پوست تمیز و خشک بزنید. سپس پنج دقیقه کامل یا حداقل تا خشک شدن آن صبر کنید. این فاصله زمانی تا قبل از استفاده از محصولی دیگر ضروری است زیرا در صورت استفاده از ترکیب بعدی بلافاصله پس از تونر، اسیدهای تونر خنثی شده و حداکثر کارایی خود را از دست می‌دهند. اگر پوست شما میتواند تونر را به خوبی تحمل کند و تحریک یا خشک نمی‌شود، میتوانید هر روز یا هر شب از آن استفاده کنید.
مرحله سوم: سرم پوستی
اما سرمها! احتمالاً همین الان یکی دو عدد سرم پوستی در کمد خود دارید ولی نمی‌دانید که با آن‌ها چه کنید. نگران نباشید. شما تنها نیستید. سرمها در واقع محصولاتی سرشار از مواد مغذی، ترکیباب آبرسان و آنتی‌اکسیدان‌ها با غلظت بالا هستند که به محض استفاده، سلامت پوست را تقویت می‌کنند
اگرچه بسیاری از افراد از مصرف سرم صورت چشم‌پوشی می‌کنند اما سرمها به معنای واقعی کلمه ارتقاءدهنده روتین مراقبت از پوست شما هستند. لازم به یادآوری است که اگرچه مصرف سرمها کاملاً اختیاری است اما آن‌ها قدم اول خوبی برای بهبود روتین مراقبت از پوست شما هستند.
هنگام صبح
بسیاری از متخصصان پوست معتقدند که سرم ویتامین C میتواند از پوست شما در برابر التهاب و آسیب‌های ناشی از رادیکال‌‌های آزاد در طول روز محافظت کند و در عین حال باعث روشن شدن پوست و برطرف شدن لک‌های تیره آن شود. سرمها واقعاً جزء ترکیبات حیاتی و مهم روتین‌های پوستی محسوب میشوند اما نکاتی وجود دارد که باید به خاطر بسپارید:
- ویتامین C ترکیبی قدرتمند است. بنابراین اگر پوست شما حساس است، در ابتدا با سرمهای حاوی غلظت کمتر ویتامین C شروع کنید و به جای هر روز، یک روز در میان از آن استفاده کنید تا زمانی که پوست شما با سرم سازگار شود.
- مشخصاً روی صبح به عنوان بهترین زمان مصرف تأکید می‌کنیم زیرا آنتی‌اکسیدان موجود در سرم به محافظت در برابر مواردی مانند آلودگی و اشعه ماوراء بنفش که معمولاً در طول روز در معرض آن‌ها هستید، کمک می‌کند. اما توجه داشته باشید که غلظت‌های پایین ویتامین C برای استفاده در صبح و در طول روز مناسب هستند. به طور کلی به دلیل اثرات لایه‌برداری ویتامین C و احتمال سوزش پوست ناشی از تابش اشعه فرابنفش، نباید در طول روز از غلظت‌های بالای ویتامین C (بالاتر از ۱۰ درصد) استفاده شود.
- سرمهای حاوی ویتامین C برای مصرف در نواحی حساس اطراف چشم مناسب نیستند.
هنگام شب
بهتر است هنگام شب از سرمهای حاوی هیالورونیک اسید استفاده کنید. این ترکیب، رطوبت را از هوا به داخل پوست کشیده و در زمان خواب، پوست را مرطوب نگه می‌دارد. استفاده از محصولات ضد آکنه یا محصولات ضد پیری میتواند باعث خشکی و تحریک پوست شود. بنابراین بهتر است قبل از مصرف این محصولات، پوست خود را تا حد ممکن رطوبت رسانی کنید.
مرحله چهارم: کرم‌های دور چشم
در مقایسه با مرطوبکنندهها، کرم‌های دور چشم سبک‌تر و رقیق‌تر هستند. بنابراین می‌بایست آن‌ها را قبل از مصرف روغن‌ها و انواع کرم‌ها استفاده کنید.
قاعده کلی این است که برای استفاده از محصولات مراقبت از پوست، باید “ابتدا سبک‌ترین محصول و سپس سنگین‌ترین را استفاده کنید” زیرا محصولات رقیق‌تر نمی‌توانند از محصولات غلیظ‌تر عبور کنند.
گرچه به نظر می‌رسد کرم‌های دور چشم دارای اثرات ضد پیری بوده و جزو محصولات مهم در روتین مراقبت از پوست محسوب میشوند اما مصرف آن‌ها برای تمام افراد ضروری نیست. مطمئن باشید تا زمانی که از مرطوب‌کننده و ضد آفتاب به درستی استفاده میکنید، ناحیه اطراف چشم شما مراقبت کافی را دریافت می‌کند.
نکته مهم: اکثر مردم فکر می‌کنند کرم دور چشم شبانه آن‌ها برای رفع خطوط ریز باید حاوی رتینول باشد اما در واقع اطراف چشم ناحیه بسیار حساس و ظریفی است که دائماً در معرض تحریک و بثورات پوستی است. بنابراین شما در زمان مراقبت از این ناحیه باید ملایمتر رفتار کنید. برای این کار کافی است از یک کرم آبرسان دور چشم استفاده کنید تا علاوه بر محافظت از نواحی زیر چشم، سد محافظتی پوست را نیز در طول شب ترمیم کند.
مرحله پنجم: درمان لک های پوستی
در حالت ایده‌‌آل بهتر است از محصولات ویژه درمان لکه‌های پوستی (چه محصولات ضد جوش ، چه محصولاتی برای ترمیم زخم یا برای لکه‌های تیره) در هنگام شب استفاده کنید زیرا در طول شب بدن شما بیشترین تلاش را برای ترمیم انجام می‌دهد.
البته اگر در حال حاضر از تونر ضد آکنه استفاده میکنید و یا قصد دارید از رتینول برای لایه برداری پوست خود استفاده کنید، بهتر است به جای شب، در هنگام صبح از محصولات ضد لک استفاده کنید تا پوست خود را به یک‌باره تحریک نکنید.
زمان استفاده از محصولات ضد لک
حتماً قبل از مرطوب‌کننده از محصولات ضد لک استفاده کنید تا محصول بتواند بدون نیاز به عبور از سد دیگری به پوست نفوذ کرده و نتایج مثبتی از خود بر جای بگذارد.
درمان لکه های تیره و جای جوش
یک محصول ضد لک حاوی نیاسینامید (Vitamin B3) به مرور میتواند به روشن شدن لکه‌ها و جای جوش کمک کند. نیاسینامید را میتوانید به صورت روزانه استفاده کنید. خوشبختانه بیشتر فرمولاسیون‌های این گروه از محصولات مراقبتی باعث تحریک پوست نمی‌‌شوند.
درمان جوش
بنزوئیل پراکسید و سالیسیلیک اسید دو مورد از پرکاربردترین ترکیبات برای درمان جوش به شمار می‌آیند اما وجود هم‌زمان هر دو در محصولات ضد جوش میتواند باعث تحریک پوست شود.
چگونه این ترکیبات به بهبود جوش کمک می‌کنند؟
مطالعات نشان داده‌اند بنزوئیل پراکسید باکتری‌های عامل جوش را از بین می‌برد (از این ترکیب برای بهبود جوش‌های سرسفید استفاده کنید) در حالی که اسید سالیسیلیک، چربی و سلول‌های مرده پوست را کاهش می‌دهد (از آن برای منافذ مسدودشده و برجستگی‌های ملتهب پوست استفاده کنید).
چگونه از محصولات ضد لک استفاده کنیم؟
نحوه مصرف تمام محصولات ضد لک یکسان است. یک لایه نازک از کرم ضد لک را به آهستگی بر روی لک یا جوش صورت بمالید (حتماً به خاطر داشته باشید که در اینجا مصرف مقدار بیشتر به منزله نتیجه‌گیری بهتر نیست). سپس حداقل یک دقیقه صبر کنید تا خشک شود.
در ادامه برای جلوگیری از جابه‌جا شدن محصول ضد لک به نواحی دیگر صورت ابتدا مرطوب‌کننده خود را در اطراف لکه ها بمالید. هنگامی که صورت شما کاملاً با مرطوب‌کننده پوشیده شد، یک لایه مرطوب کننده را مستقیماً روی محل لکه با ضربه بزنید تا بدون مالیدن آن به اطراف، در محل مورد نظر جذب شود.
مرحله ششم: مرطوب کننده
فرقی ندارد که چه نوع پوستی دارید (نرمال، چرب، مستعد آکنه یا خشک)؛ شما همیشه باید دو بار در روز از مرطوب کننده استفاده کنید. مرطوب‌کننده تنها محصولی است که باعث میشود سد محافظتی پوست که مسئول زیبایی و طراوت چهره شماست، سالم بماند. همچنین مرطوب‌کننده نه تنها پوست را آب‌رسانی می‌کند بلکه با به دام انداختن سایر محصولات مراقبتی، به جذب و اثربخشی بهتر آن‌ها نیز کمک می‌کند.
هنگام صبح
به دنبال یک مرطوب‌کننده سبک و ملایم با پایه هیالورونیک اسید باشید که بدون ایجاد هرگونه احساس سنگینی و چربی، پوست را آب‌رسانی کند.
اگر در ادامه می‌خواهید آرایش کنید، حتماً قبل از آرایش بگذارید مرطوب‌کننده حداقل ۵ تا ۱۵ دقیقه بر روی پوست بماند.
هنگام شب
پوست شما نیز مانند اکثر اعضای بدن در زمان شب وارد حالت ترمیم میشود و برای رفع آسیب‌ها و بازسازی خود فعالیت می‌کند. بنابراین مرطوب‌کننده شب باید حاوی تمام ترکیباتی باشد که بدن به طور طبیعی آن‌ها را تولید کرده و میتواند از مقادیر بیشتر آن‌ها هم به خوبی استفاده کند. مانند هیالورونیک اسید، لیپیدها و پروتئین‌ها. همچنین شما میتوانید در روتین شبانه مراقبت از پوست از کرم شب ضد چروک استفاده کنید که حاوی دوز “کاهش‌یافته” رتینوئیدها است. این نوع کرم ملایمتر بوده و برای پوست‌های حساس مناسب است.
مرحله هفتم: رتینول
رتینوئید اصطلاح عمومی برای تمام مشتقات Vitamin A از جمله رتینول است. مشتقات ویتامین A به اعماق پوست نفوذ می‌کنند و با تسریع جایگزینی سلول‌های مرده پوست با سلول‌های جدید باعث میشوند که بدن شما با گذشت زمان، پوستی شاداب‌تر، نرم‌تر و با چروک کمتر تولید کند.
اثربخشی مشتقات ویتامین A برای پوست
از آنجایی که تمام ترکیبات خوب برای اثربخشی بهتر به زمان نیاز دارند، تاثیر رتینوئیدها نیز پس از چهار تا شش ماه استفاده مداوم مشخص خواهد شد. اما این واقعیت که بهبود چین‌وچروک‌های شما به کمک رتینوئیدها ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد، به این معنی نیست که به دنبال مصرف آن نتایج فوری مشاهده نخواهید کرد.
طبق تحقیقات علمی رتینوئیدها با تحریک تولید کلاژن و لایه‌برداری سلولی باعث بهبود لکه‌های پوستی تیره و جای زخم شده و منافذ پوستی را پاک می‌کنند. این ترکیبات از بروز جوش‌های صورت جلوگیری کرده و پوست را روشن‌تر می‌کنند. اصولاً مشتقات ویتامین A به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارند، برای متخصصان پوست چیزی شبیه چوب جادویی هستند.
چگونه از رتینوئیدها استفاده کنیم؟
اگر برای بار اول از رتینوئیدها استفاده میکنید، برای کاهش عوارضی مانند حساسیت پوستی و پوسته‌پوسته شدن، مصرف را از مقادیر کم و با فاصله زمانی زیاد شروع کرده و به صورت تدریجی افزایش دهید. از یک قطره به اندازه نخود برای کل صورت ابتدا یک شب در هفته، سپس دو شب در هفته و در هفته سوم سه شب در هفته و در نهایت یک شب در میان به صورت مداوم استفاده کنید.
اگر در حال حاضر از کرم شب حاوی رتینوئید استفاده میکنید یا قصد استفاده از آن را دارید، میتوانید این مرحله را حذف کنید زیرا مصرف دو برابر محصولات حاوی رتینول، اثرات ضد پیری آن را افزایش نمی‌دهد و فقط باعث ایجاد التهاب میشود.
اگر پوست حساسی دارید، ۱۰ دقیقه قبل و بعد از استفاده از رتینول یک لایه مرطوب‌کننده بزنید تا بدون رقیق کردن کرم حاوی رتینوئید، تحریک پوستی را کاهش دهد.
مرحله هشتم: روغن‌ها
روغن‌های صورت مسدودکننده (Occlusive) هستند؛ به این معنی که آن‌ها تمام محصولات مراقبتی و مرطوب‌کننده‌ای را که شما روی صورت خود استفاده کرده‌اید، به دام می‌اندازند تا از تبخیر سریع آن‌ها جلوگیری کنند. روغن‌ها به خودی خود پوست شما را مرطوب نمی‌کنند اما وقتی که آن‌ها را بر روی سایر محصولات مراقبتی استفاده میکنید، باعث افزایش اثربخشی روتین مراقبتی شما شده و در عین حال پوست را نرم و لطیف می‌کنند.
نحوه استفاده از روغن‌ها چگونه است؟
همیشه و همیشه روغن صورت را در آخر استفاده کنید. روغن‌ها به راحتی میتوانند به مرطوبکنندهها، سرمها و سایر درمان‌های پوستی نفوذ کنند اما هیچ محصولی نمی‌تواند به روغن نفوذ کند. بنابراین اکیداً توصیه میشود که این محصول پس از سایر محصولات استفاده شود.
چه کسانی میتوانند از روغن صورت استفاده کنند؟
فکر نکنید که روغن فقط مخصوص پوست‌های خشک است. برخی روغن‌ها مانند روغن میوه گل رز (Rosehip Oil) و روغن جوجوبا میتوانند چربی اضافی پوست‌های مستعد آکنه را کاهش دهند. برای تسکین پوست‌های حساس و تحریک‌‌شده هم میتوانید از روغن‌های مارولا و آلوورا استفاده کنید.
مرحله آخر: ضد آفتاب
گفتیم که آخرین مرحله روتین مراقبتی پوست متعلق به روغن‌های پوست است ولی از نظر فنی، ضد آفتاب آخرین مرحله است. اما چرا؟
روغن‌ها هم مانند سایر محصولات برای اثرگذاری باید به اعماق پوست نفوذ کنند و به همین دلیل در روتین مراقبت از پوست شما آخرین مرحله محسوب میشوند اما ضد آفتاب اساساً به پوست نفوذ نمی‌کند. ضد آفتاب برای محافظت از پوست استفاده میشود و مانند یک سرباز از سلول‌های پوستی در برابر پرتوهای آسیب‌رسان ماوراء بنفش و حتی نور مرئی (در مورد ضد آفتاب رنگی) محافظت می‌کند.
اساساً ضد آفتاب ترکیبی به پوست شما اضافه نمی‌کند بلکه از پوست شما محافظت می‌کند و تنها زمانی که در خارجی‌ترین لایه پوست شما باشد، میتواند به طور مؤثر از آن محافظت کند.
حداقل SPF (فاکتور محافظتی در برابر نور خورشید) لازم برای محافظت از پوست صورت، SPF 30 در یک کرم ضد آفتاب با طیف گسترده (محافظت هم در برابر پرتوهای UVA هم UVB) است. در صورت عدم استفاده از ضد آفتاب، دیر یا زود ممکن است با عوارضی مانند پیری زودرس، بدتر شدن جای جوش و لک و خطر بالای سرطان پوست درگیر شوید.
جمع‌بندی
روتین مراقبت از پوست اولیه شامل سه مرحله ساده است: پاکسازی صورت، مرطوب کردن صورت و استفاده از ضد آفتاب. اگر می‌خواهید پوستی سالم داشته باشید، هرگز نباید انجام این مراحل را نادیده بگیرید. مراحل دیگر عمدتاً روی درمان و یا جلوگیری از مشکلات پوستی خاص مانند لکه‌ها یا چین‌وچروک‌های پوستی تمرکز دارند و انجام آن‌ها اختیاری است. اگرچه محصولاتی مانند سرم های صورت یا رتینوئیدها فواید چشم‌گیری دارند که صرف‌نظر کردن از آن‌ها را سخت می‌کند.
البته اهمیت روتین پوستی به غیر از انجام و رعایت ترتیب مراحل، در پیوستگی انجام آن‌ها است. اگر پوستی سالم و شاداب می‌خواهید، مراقبت همیشگی از آن را جدی بگیرید.
